به مناسبت ۲۱ تیرماه روز بدون کیسه پلاستیک
به منظور فرهنگ سازی و ارتقاء سطح دانش شهروندان در زمینه مضرات استفاده از کیسه‌های نایلونی، ۲۱ تیر ماه از سوی طرفداران محیط زیست روز بدون کیسه پلاستیکی نامگذاری شده است.
ارتقای سطح آگاهی مردم در زمینه زیان های بهداشتی و محیط زیستی استفاده از کیسه های پلاستیکی از جمله اهداف مهم نامگذاری این روز بوده است.
موضوع زباله و بازیافت آن یکی از مباحث بسیار مهم محیط زیست انسانی است. بازیافت هرکیسه پلاستیکی حدود ۳۰۰ سال زمان می برد اما پلاستیک‌های قابل بازیافت ظرف مدت دو سال تجزیه می شوند.
در کلانشهر تهران روزانه ۷۵۰۰ تن زباله تولید می شود. ۳۵ درصد کل پسماندهای تهران به زباله های خشک تعلق دارد و از این مقدار در شبانه روز ۱۰۰۰ تن پسماندهای پلاستیکی در تهران تولید می شود.
این در شرایطی است که اگر هر خانواده خود را موظف کند تا در طول هفته فقط یک کیسه نایلونی کمتر استفاده کند، آن وقت چیزی حدود ۸۱۶ میلیون کیسه پلاستیکی در سال خود به خود از این چرخه حذف می‌شود.
کیسه های پلاستیکی به دلیل ارزان، بادوام، سبک، کاربردی و بهداشتی بودن برای حمل مواد غذایی در بین مردم محبوبیت زیادی دارد. تجزیه کیسه های پلاستیکی حداقل ۳۰۰ سال طول می کشد و هیچکس آنقدر عمر نمی کند که تجزیه پلاستیک ها را ببیند !
ما نیز باید سهم خودمان را در این روز ادا کنیم.
هنگام خرید، کیسه نایلونی نگیرید.
اگه کیسه پارچه ای دارید که چه بهتر و اگر نه از کیسه های نایلونی قبلی استفاده کنید.
از لباس ها و پارچه های اضافی با سلیقه و خلاقیت برای خودتون و دیگران کیسه خرید بدوزید.
به گزارش، متاسفانه ما انسان‌ها مشتاقانه و بدون هیچ احساس مسئولیتی از این محصولات مصنوعی و ساخته دست بشر استقبال می‌کنیم ولی هرگز تصور نمی‌کنیم که در آستانه رقم زدن یک فاجعه زیست‌محیطی هستیم. فاجعه‌ای که می‌تواند ابعاد بسیار گسترده‌ای داشته باشد.
این ره‌آورد زندگی مدرن امروزی به علت قابلیت‌های فراوانی که دارد و البته با تکیه بر قیمت ارزان آن که چه بسا بر‌ترین برتری‌اش به شمار می‌رود به شیو‌ه‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد، غافل از این که برای این محصول کم‌بها به زودی باید بهای سنگینی بپردازیم.
بشر امروز در دنیایی از کیسه‌های پلاستیکی زندگی می‌کند. این کیسه‌ها در هر مکان و فروشگاهی در دسترس هستند و بسیاری از افراد با تنها یک بار استفاده از این کیسه‌ها، آنها را دور می‌اندازند. اما آیا تا به حال با خود فکر کرده‌اید که این زباله‌ها پس از دور انداختن چه سرانجامی پیدا می‌کنند؟
طبق محاسبات اخیر کارشناسان، سالانه حدود یک تریلیون تن کیسه پلاستیکی وارد چرخه ضایعات می‌شوند و این رقم بالای تولید مواد پلاستیکی از جنبه‌های مختلف برای زمین مشکل‌ساز است. هرچند بخش اعظم این زباله‌ها به ظاهر دفن می‌شوند اما مقصد نهایی بسیاری از این کیسه‌های زباله اقیانوس‌ها هستند و گاهی حتی این زباله‌ها تا ۱۰۰۰ سال بعد نیز تجزیه نمی‌شوند و در محیط زیست باقی می‌مانند!
آمار تایید می‌کند که سالانه شش میلیون تن زباله وارد دریاها می‌شود و زباله‌های پلاستیکی ۸۰ درصد این زباله‌ها را تشکیل می‌دهند.
کیسه‌های پلاستیکی پس از اختراع پلاستیک در سال ۱۸۵۶ میلادی توسط «الکساندر پارکس» مهمان خانه‌های ما شده‌اند و در همین مدت زمان نه چندان طولانی توانسته‌اند اثرات مخرب زیادی بر جای بگذارند.
اکنون زمان آن فرا رسیده که این خسارت‌ها جبران شوند. خوشبختانه هم‌اکنون جایگزین‌های ساده و سازگار با محیط زیست فراوانی برای جبران این خسارات پیش روی ما قرار دارند.
برای مثال امروزه بسیاری از کارخانجات کیسه‌هایی از مواد گیاهی تولید می‌کنند که می‌توانند به سرعت تجزیه شوند. از سوی دیگر بسیاری از فروشگاه‌ها برای مشتریانی که با خود کیسه‌های خرید به همراه می‌آورند مزایای مختلفی در نظر می‌گیرند. به این ترتیب با یک تیر دو نشان زده می‌شود یعنی ضمن صرفه جویی در هزینه‌ها، محیط زیست نیز از شر حجم بیشتر زباله‌های پلاستیکی نجات پیدا می‌کند.
قوانین محدود کننده استفاده از کیسه‌ها نایلونی در جهان:
در حال حاضر کشورهای بسیاری در جهت مقابله با زباله‌های پلاستیکی گام‌های موثری برداشته‌اند. برای نمونه استرالیا در حال پیوستن به فهرست رو به رشد مناطقی است که استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را محدود کرده‌اند.
در قاره آفریقا نیز کشورهای روآندا، اریتره و سومالی استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را به کلی ممنوع کرده‌اند. کشورهای آفریقای جنوبی، اوگاندا، کنیا، اتیوپی، غنا، لسوتو و تانزانیا نیز قوانین سفت و سختی را برای استفاده از این کیسه‌ها وضع کرده‌اند.
در سال ۲۰۰۲ میلادی، بنگلادش نخستین کشور بزرگی بود که استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرد. این کشور به دنبال سیل ویرانگر سال ۱۹۸۸ میلادی و به دلیل این که کیسه‌های پلاستیکی با بستن راه فاضلاب‌ها عامل اصلی شدت یافتن سیلاب بودند، خسارات چشمگیری دید.
کشور منزوی بوتان نیز در سال ۲۰۰۷ میلادی در راستای سیاست‌های این کشور مبنی بر افزایش نشاط ملی، فروش کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرد.
چین نیز در حال حاضر در نظر دارد با اعمال قانون منع تولید کیسه‌های پلاستیکی تا حد زیادی در هزینه‌ها و مصرف نفت در این کشور صرفه‌جویی کند.
در سال ۲۰۰۷ میلادی در هنگ کنگ برای فروشندگان کیسه‌های پلاستیکی مالیات بر آلودگی محیط زیست در نظر گرفته شد.
همچنین در انگلیس، روستای «مادبوری» در جنوب ناحیه «دوون» به عنوان نخستین شهر اروپایی عاری از کیسه‌های پلاستیک شناخته شد و در این روستا به جای کیسه‌های پلاستیکی، کیسه‌های چند بار مصرف و تجزیه‌پذیر به فروش رسید. ۳۳ نماینده مجلس انگلیس در سال ۲۰۰۹ میلادی تصمیم به منع تولید کیسه‌های پلاستیکی فوق نازک و تعیین مالیات برای سایر انواع کیسه‌های پلاستیکی گرفتند.
در فرانسه قانونگذاران در سال ۲۰۰۵ میلادی به منع تولید و استفاده از کیسه‌های پلاستیکی تجزیه‌ناپذیر تا سال ۲۰۱۰ میلادی رای دادند.
بعلاوه ایالت غربی «ماهاراشترای» هند در سال ۲۰۰۵ میلادی با ادعای این که این کیسه‌های پلاستیکی سبب انسداد مجاری فاضلاب و وقوع سیل در هنگام باران‌های موسمی می‌شوند، تولید و خرید و فروش کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرد. ایالت‌های دیگر این کشور نیز برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست و مرگ و میر دام‌ها استفاده از کیسه‌های پلاستیکی فوق نازک را ممنوع کرده‌اند.
در سال ۲۰۰۲ میلادی، ایرلند قانون مالیات بر کیسه‌های پلاستیکی را وضع کرد که این قانون تا ۹۰ درصد مصرف کیسه‌های پلاستیکی را در این کشور کاهش داد. در کشورهای بلژیک نیز به دنبال وضع مالیات، استفاده از کیسه‌های پلاستیکی ۹۴ درصد کاهش یافته است.
در ایتالیا نیز استفاده از کیسه‌های پلاستیکی در سال ۲۰۱۰ میلادی ممنوع شد.
در سال ۲۰۰۳ میلادی نیز دولت تایوان، توزیع کیسه‌های پلاستیکی رایگان در فروشگاه‌ها و مراکز خرید را ممنوع کرد. ضمن اینکه استفاده از ظروف یکبار مصرف در رستوران‌های این کشور نیز ممنوع شد و حتی بسیاری از فروشگاه‌ها از افرادی که کیسه‌های خرید خود را به همراه نمی‌آورند جریمه نقدی دریافت می‌کردند.
در ایالات متحده آمریکا نیز در سال ۲۰۰۸ میلادی، سان‌فرانسیسکو اولین و تنها شهر این کشور بود که استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرد. البته این ممنوعیت‌ها تنها محدود به فروشگاه‌های بزرگ می‌شد.
در سوئیس، آلمان و هلند نیز برای استفاده از کیسه‌های پلاستیکی مالیات وضع شده است.
بعلاوه شهرهای دیگری که استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را منع کرده‌اند شامل «مکزیکوسیتی»، «کارولینای شمالی» و «پورتلند» در آمریکا و همچنین «دهلی نو»، «بمبئی»، «کاروار»، «تیرومالا»، «واسکو»، «راجستان» و «رانگون» در هند و شهر «سیدنی» و ۱۲ شهر دیگر در استرالیا هستند.
ممنوعیت استفاده از کیسه‌های پلاستیکی در اتحادیه اروپا:
اتحادیه اروپا اعلام کرده است که نیمی از زباله‌های تولیدی در اروپا دفن می‌شوند و این روند باید به دلیل وجود ترکیبات بسیار سمی که سلامت خاک، آب و در نهایت سلامت انسان را به خطر می‌اندازد، متوقف شود. در این میان بازیافت و استفاده مجدد از پلاستیک یکی از راه‌های مهم برای عدم استفاده از منابع بکر است.
در اجلاس سال ۲۰۱۱ میلادی اتحادیه اروپا بیش از ۷۰ درصد اعضا در زمینه منع استفاده از کیسه‌های پلاستیکی در سراسر اروپا به توافق رسیدند.
گروه‌های حافظ محیط زیست نیز این کمیسیون را ملزم کردند در پاسخ به مباحثات انجام گرفته، ممنوعیت سراسری استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را در اروپا وضع کنند. اگرچه تاکنون این اتفاق نیفتاده اما برخی از کشورها به آن عمل کرده‌اند.
خطرات زیست محیطی کیسه‌های پلاستیکی:
کیسه‌های یکبار مصرف اعم از پلاستیکی و کاغذی، خطرات بسیاری را برای محیط زیست به همراه دارند که این خطرات تنها محدود به حجم بالای دفن این زباله‌ها در خاک نبوده بلکه شامل منابع اولیه در تولید آنها، جابه‌جایی و به ویژه بازیافت و پیامدهای ناشی از انجام طی این مراحل می‌شود. کیسه‌های پلاستیکی یکبار مصرف نیز عوامل شناخته شده و موثر در ایجاد اختلال در اکوسیستم و بروز حوادثی چون سیل بر اثر گرفتگی لوله‌های فاضلاب هستند.
در ایالات متحده از هر پنج کیسه، چهار کیسه از جنس پلاستیک تولید می‌شوند که این رقم در پایان هر سال به تولید ۱۰۰ میلیارد کیسه پلاستیکی می‌انجامد. برای تولید این تعداد کیسه پلاستیکی به ۱۲ میلیون بشکه نفت نیاز است و این تعداد بشکه نفت برای پر کردن ۳۴ میلیون تانکر نفت کفایت می‌کند.
همچنین آمار نشان می‌دهد که سالانه بیش از چهار میلیارد کیسه پلاستیکی به عنوان زباله در طبیعت رها می‌شوند که اگر این تعداد کیسه‌های پلاستیکی به هم وصل شوند می‌توان این نوار طویل را ۶۳ مرتبه دور زمین پیچید.
همینطور سالانه یک میلیارد پرنده و پستاندار به دلیل خوردن این کیسه‌های پلاستیکی جان می‌بازند.
اگرچه کیسه‌های پلاستیکی قابل بازیافت و استفاده مجدد هستند اما مطالعات نشان می‌دهد که تنها یک تا سه درصد از این کیسه‌ها بازیافت می‌شوند.
استفاده از کیسه‌های سازگار با محیط زیست:
تا پیش از تولید کیسه‌های سازگار با محیط زیست، تنها راهکار زیست محیطی موفقیت‌آمیز در زمینه مقابله با انباشت زباله‌های پلاستیکی، ممنوعیت استفاده از این کیسه‌ها یا تشویق به بازیافت آنها بود اما با ورود کیسه‌های سازگار با محیط زیست که به طور طبیعی قابل تجزیه هستند، مسیر این مبارزه تغییر کرد که دلایل آن به شرح زیر است:
ـ کیسه‌های سازگار با محیط زیست ۴۶ درصد کمتر از کیسه‌های پلاستیکی ترکیبات پایه نفتی و رزینی دارند.
ـ کیسه‌های سازگار با محیط زیست در مراحل پیش از تولید ۳۴ درصد کمتر از کیسه‌های پلاستیکی گازهای گلخانه‌ای تولید می‌کنند.
ـ در فرآیند تولید کیسه‌های سازگار با محیط زیست چهار برابر انرژی کمتر و شش برابر آب کمتر نسبت به تولید کیسه‌های کاغذی مصرف می‌کنند.
ـ کیسه‌های سازگار با محیط زیست در صورت دور انداخته شدن در محیط غیرسمی ظرف ۲۴۰ روز یا حتی کمتر در معرض تابش نور خورشید تجزیه می‌شوند.
حقایقی خواندنی درباره کیسه‌های پلاستیکی:
ـ سالانه حدود ۳۸۰ میلیارد قطعه کیسه پلاستیکی در ایالت متحده مصرف می‌شود و سهم هر شهروند آمریکایی سالانه ۱۲۰۰ کیسه پلاستیکی است و برای تولید این میزان پلاستیک دست‌کم ۱۲ میلیون بشکه نفت لازم است.
ـ تنها یک تا دو درصد کیسه‌های پلاستیکی تولید شده در آمریکا بازیافت می‌شوند.
ـ بر اثر آلودگی حاصل از کیسه‌های پلاستیکی، سالانه هزاران جانور آبزی و بیش از یک میلیون پرنده در جهان تلف می‌شوند.
ـ برنامه حفاظت از محیط زیست سازمان ملل متحد برآورد کرده است در هر ۱٫۶ کیلومتر مربع از اقیانوس‌ها، ۴۶ هزار قطعه زباله پلاستیکی شناور وجود دارد.
ـ کیسه‌های پلاستیکی اغلب به صورت اشتباهی توسط حیوانات بلعیده شده و پس از انسداد معده آنها منجر به مرگشان می‌شوند. بسیاری پرندگان نیز به دلیل گیر افتادن داخل کیسه‌های پلاستیکی نمی‌توانند پرواز کنند.
ـ وقتی کیسه‌های پلاستیکی در معرض نور آفتاب قرار می‌گیرند، پلاستیک موجود در آنها هرگز از بین نرفته و ذرات سمی آزاد شده از آنها وارد زنجیره غذایی می‌شود.
ـ موسسه صلح سبز گزارش داده است که دست‌کم ۲۶۷ گونه دریایی در معرض گیر افتادن یا بلعیدن زباله‌های دریایی هستند.
ـ شهروندان امریکایی سالانه بیش از ۱۰ میلیارد کیسه کاغذی مصرف می‌کنند که برای تولید این حجم کیسه کاغذی سالانه ۱۴ میلیون اصله درخت قطع می‌شود. برای تولید این میزان کیسه کاغذی به صدها هزار بشکه آب و مواد شیمیایی سمی نیاز است که این اسیدها نیز به نوبه خود سبب تولید باران‌های اسیدی و آلودگی آب‌ها می‌شوند.
ـ بیشتر کیسه‌های پلاستیکی برای تجزیه کامل به ۱۰۰۰ سال زمان نیاز دارند و عمر آنها بیش از ۱۰ برابر عمر انسان است.
ـ مطالعات اخیر در استرالیا نیز نشان می‌دهد که در سایت‌های دفن زباله در این کشور در هر دقیقه بیش از ۷۰۰۰ کیسه پلاستیکی دفن می‌شود.
ـ طبق تازه‌ترین گزارش کمیسیون اروپا، استفاده از پلاستیک طی ۵۰ سال اخیر به اوج رسیده و تولید جهانی آن در هر سال از ۱٫۵ میلیون تن در سال ۱۹۵۰ میلادی به ۲۴۵ میلیون تن در سال ۲۰۰۸ میلادی رسیده است.
کاهش آسیب به طبیعت حتی با مصرف فقط یک کیسه کمتر در هفته
در ۲۴ ساعت شبانه روز، مردم دنیا ۳/۵ میلیون تن زباله تولید می‌کنند که ۴۰ هزار تن آن، سهم ایران است. این در حالی است که آمارهای داخلی نشان می‌دهد در کشورمان ۲۸ درصد پسماندهای شهری را پلاستیک تشکیل می‌دهد که سهم تهرانی‌ها از تولید نایلون و رهاسازی آن در طبیعت، ۵۰۰ تن در روز است.
این در شرایطی است که به گفته مسئولان شهرداری، اگر هر خانواده در پایتخت خود را موظف کند تا در طول هفته فقط یک کیسه نایلونی، کمتر استفاده کند، در سال از مصرف ۸۱۶ میلیون کیسه پلاستیکی جلوگیری می‌شود. پس می‌بینید که چه وظیفه سنگینی به دوش تک‌تک ماست؟
پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران
